قدمت کفش در ايران به 4500 سال قبل برمي گردد. در آن زمان پاپوشي در ايران استفاده مي شد که به آن « غوشنگ» مي گفتند. بعد از آن نوبت چارق بود که آثارش را در نقوش باقيمانده تخت جمشيد مي بينيم. کفش در آن زمان، محصولي نرم، سبک، راحت و باکيفيتي مرغوب بود اما توليد کفش در ايران و جهان، بعد از صنعتي شدن، سمت و سوي ديگري را در پيش گرفت. امروزه هم با واردات انواع و اقسام کفش هاي موسوم به « چيني» قضيه بغرنج تر شده است. به اعتقاد متخصصان شروع بسياري از بيماري هاي عضلاني اسکلتي، از آزارهايي است که به کف پا يا نواحي ديگر آن وارد مي شود.
5 نکته در خريد کفش
1- خريد کفش بايد در بعدازظهر باشد. به طور طبيعي پاهاي افراد صبح ها حدود نيم سايز کوچک تر از بعدازظهرها است چون پاها در بعدازظهر متورم تر مي شوند و به تبع آن سايزشان نيز بزرگ تر مي شود.
2- درباره سايز کفش توجه به دو نکته ضروري است:
الف- در انتخاب کفش حتماً بايد آن را پوشيد و اتکا به نمره هاي درج شده روي آن براي اطمينان از اندازه بودن آن کافي نيست.
ب- اندازه پاهاي افراد با افزايش سن، کم و زياد شدن وزن و حتي بارداري تغيير مي کند. پس ملاک قرار دادن سايزهاي قبلي در انتخاب آن کار صحيحي نيست.
3- هنگام خريد، پوشيدن هر دو لنگه کفش ضروري است. در بيشتر افراد سايز يکي از پاها بزرگ تر از ديگري است. اين گونه افراد لازم است که در انتخاب کفش، پاي بزرگ تر را ملاک قرار دهند، نه پاي کوچک تر را.
4- راه رفتن با کفش در همان زمان خريد، بسيار مهم است. براي اين کار اگر کفش بنددار است، بايد بندهاي آن را بست و با آن چند قدم راه رفت. کفش مناسب، سبک و راحت بوده و پاي تان را اذيت نخواهد کرد.
5- کفش مناسب کفشي است که انگشت شست پا به راحتي در آن حرکت کند و بين نوک انگشت شست و لبه جلويي کفش، حدود نيم تا يک سانتي متر فاصله وجود داشته باشد.
دقت در انتخاب کفش
وقتي براي خريد کفش به مغازه اي مي رويد، با صدها نوع کفش در مدل ها و رنگ هاي گوناگون مواجه مي شويد که بنا به ادعاي فروشنده همگي آخرين مدل هاي روز بوده و کيفيتي مرغوب دارند. ولي به راستي معيار استاندارد براي انتخاب کفش چيست؟
دکتر حلي ساز، متخصص طب توان بخشي و عضو هيأت علمي دانشگاه بقيه ا... (عج) مي گويد:« انتخاب کفش در وهله اول بايد براساس نوع استفاده اي که از آن مي شود، صورت بگيرد. همان طور که زمستان، کفش مخصوص خودش و تابستان نيز کفش مخصوص به خود را دارد».
وي مي افزايد:« همچنين بعضي از مشاغل، کفش هاي مخصوص خودشان را مي خواهند. مثل بعضي از کفش هاي مخصوص که در کارگاه ها استفاده مي شود يا کفش هاي ورزشي که حتي درباره آنها نيز براساس نوع ورزش، انتخاب کفش تغيير مي کند. براي مثال کفش هاي کشتي بدون پاشنه هستند، در صورتي که کفش فوتبال حتماً بايد پاشنه دار باشد». به عقيده وي اين به نوع نگاه خريدار برمي گردد و اين که او چقدر به سلامت خود اهميت مي دهد و چقدر از حق و حقوق خودش آگاه است.
کفش استاندارد
يک کفش استاندارد، سه مشخصه بارز دارد:
1- جنس خوب
2- پاشنه استاندارد
3- قالب و پنجه استاندارد
رويه بيشتر کفش هاي موجود در بازار، از دو جنس مختلف است. آنها يا رويه اي از چرم طبيعي دارند يا از پلاستيک و چرم مصنوعي تهيه مي شوند. به تازگي هم بعضي از توليدکنندگان کفش اقدام به زدن اسپري بوي چرم طبيعي به چرم هاي مصنوعي کرده و خريداران را در انتخاب محصول با مشکل مواجه مي کنند. چرم طبيعي به علت دارا بودن منافذ طبيعي در بافتش، امکان تبادل هوا ميان بيرون و داخل کفش را فراهم آورده و در اصطلاح باعث تنفس پا مي شود. به همين دليل ساده، بهترين رويه براي کفش، همان رويه چرم طبيعي است. رويه مصنوعي به علت عدم تبادل هوا باعث بوي بد پا و عرق کردن بيش از حد مي شود.
زيره کفش هاي موجود در بازار هم دو نوع است:
1- زيره PO
2- زيره PVC
زيره هاي PO، سبک تر، راحت تر و در برابر سايش مقاوم تر بوده و دوام شان بيشتر است. ظاهر اين زيره ها، توپر بوده و در حالت خم کردن، انعطاف بيشتري دارند. هنگام خريد بايد به اين نکته هم دقت کرد که کف زيره نبايد صاف باشد بلکه بايد آج دار بوده تا از ليز خوردن جلوگيري کند. توجه با استانداردهاي پنجه کفش هم در انتخاب آن بسيار مهم است. از نظر قالب بندي، فضاي پنجه کفش بايد طوري باشد که به انگشت هاي پافشاري وارد نکند. کفش هايي که پنجه آنها تيز است، باعث مي شوند انگشت هاي پا در کفش روي هم بيفتند. اين کفش ها انگشتان پا را تحت فشار قرار داده و آنها را بدفرم مي کنند. اين امر در خانم ها شايع تر است؛ انحراف شست پا در خانم ها 9 برابر آقايان است. جلوي کفش بايد به گونه اي باشد که پنجه هاي پا از هم باز بشود.
مورد بعدي تنه کفش است که در واقع چهارچوب روي کفش بوده و دور پا را دربرمي گيرد. کفش هم بايد به راحتي در برابر فشارهاي وارده مقاومت کرده و شرايط آناتوميکي پا را حفظ کند. علاوه بر فاکتورهاي استاندارد مربوط به جنس و ساختمان کفش، فاکتورهاي ديگري نيز درباره خود افراد صدق مي کند که به همان اندازه اهميت دارند.
کفش هاي پاشنه دار
يکي ديگر از سؤالات بسيار مهم در انتخاب کفش، پاشنه دار بودن آن است که البته در خانم ها مصداق بيشتري پيدا مي کند. کفش هاي پاشنه تخت چون حالت ضربه گيري در پاشنه ندارند، هنگام راه رفتن باعث درد پاشنه مي شوند. پس پاشنه بايد وجود داشته باشد. اما کفش هاي پاشنه بلند هم به طريق ديگري سبب آزار و درد پا مي شوند. زنان ده برابر بيشتر از مردان دردناکي پاهاي شان شکايت دارند و دليل آن پوشيدن کفش هاي پاشنه بلند است که پنجه آن تيز بوده و به انگشتان پا فشار مي آورند. هرچه پاشنه کفش بلندتر باشد، فشار وارده بر کف پا بيشتر مي شود که اين فشار به جلوي پا و در نهايت پنجه ها منتقل شده و باعث آسيب انگشتان مي شود. عوارضي مانند انحراف انگشت شست پا، ميخچه، تاول و خميدگي انگشتان، دردهاي مزمن کمر، دردهاي مفاصل و زانو و پاشنه پا و خستگي هاي زودرس، پيامد مستقيم استفاده از چنين کفش هايي است.
با شروع تابستان و گرم تر شدن هوا، انواع ديگري از کفش ها موسوم به کفش هاي تابستاني يا صندل وارد بازار مي شوند. اين کفش ها نسبتاً باز بوده و امکان تبادل هوا ميان بيرون و درون کفش را فراهم مي آورند و باعث مي شوند که گرما در کفش ايجاد نشود. اما همين کفش ها هم استانداردهاي خاص خودشان را دارند. دکتر حلي ساز در خصوص پوشيدن صندل ها مي گويد:« نکته مهم اين است که پا هنگام حرکت بايد در يک حالت ثابتي بماند. در کفش هايي که پشت باز هستند، هنگام حرکت يک انرژي صرف بيرون نيفتادن آنها از پا مي شود و اين کفش ها باعث خستگي بي مورد مي شوند. بعضي از صندل هاي ظريف زنانه يک بند نازک در قسمت عقب دارند. بندهاي نازک به علت قطر کم، فشار بيشتري روي يک نقطه از پا متمرکز مي کنند و باعث آزار آن مي شوند. پوشيدن اين کفش ها در دراز مدت باعث التهاب تاندون آشيل پا مي شود که بسيار دردناک و آزاردهنده است. ولي به افرادي که مايل به پوشيدن صندل هستند، توصيه مي کنم اگر قصد پياده روي هاي طولاني تر از 20 دقيقه را داريد، به هيچ وجه صندل نپوشيد و از کفش هاي استاندارد ديگر استفاده کنيد.»
بيشتر مردم در انتخاب کفش به زيبايي و رنگ و طرح آن دقت مي کنند نه به فاکتورهاي استاندارد آن و اين باعث آزارهاي درازمدت در آنها مي شود. اميدواريم فرهنگ پوشيدن کفش و اطلاع رساني در اين زمينه آن قدر زياد شود تا به جايي برسيم که درواقع کفش هاي استاندارد را دوست داشته باشيم و بخريم.